เทคนิควิธีการนวดแผนโบราณ (นวดแผนไทย-นวดไทย) จะเริ่มต้นที่การนวดฝ่าเท้าเป็นอันดับแรกและตามด้วยการนวดขา โดยจะให้ผู้รับการนวดนอนหงายอย่างผ่อนคลายแบบสบาย ๆ โดยทิ้งน้ำหนักตัวลงบนแผ่นหลังและเหยียดขาตรง วางแขนสบาย ๆ ข้างลำตัว โดยการนวดเส้นม้าม เส้นตับ เส้นไต เส้นท้อง เส้นกระเพาะปัสสาวะ เพื่อบรรเทาอาการปวดขาและข้อต่อ บรรเทาอาการปวดเข่า สะโพกเคล็ดขัดยอกและอาการปวดหลังและเพื่อผ่อนคลายกล้ามเนื้อขา

ประโยชน์ของการนวดขา

1. ช่วยทำให้ข้อต่อสะโพกหมุนคล่องขึ้น
2. ช่วยบรรเทาอาการปวดขาและข้อต่อ
3. ช่วยทำให้สะโพกกระชับได้สัดส่วน
4. ช่วยทำให้เส้นทุกเส้นมีความยืดหยุ่นดีขึ้น
5. ช่วยทำให้ระบบไหลเวียนของโลหิตดีขึ้น
6. บรรเทาอาการสะโพกเคล็ดขัดยอก
7. บรรเทาอาการปวดเข่า และอาการปวดหลัง

ก่อนที่จะเริ่มต้นในการนวดขา
ควรทำความเข้าใจเส้นที่ขาอยู่ตรงบริเวณไหนบ้าง
และจะต้องนวดกระตุ้นให้ครบทุกเส้นด้วย

• เส้นม้าม
เส้นนี้เริ่มต้นที่กระดูกข้อเท้าด้านในส่วนล่าง ไล่มาตามขอบกระดูกหน้าแข้งจนถึงกระดูกเข่า จากนั้นไล่มาตามกระดูกต้นขาด้านบนจนถึงขาหนีบ

• เส้นตับ
เส้นนี้เริ่มต้นที่กระดูกข้อเท้าด้านในส่วนบน ไล่มาตามส่วนกลางของกล้ามเนื้อน่องจนถึงใต้ระดับเข่า เว้นระยะห่างเล็กน้อย แล้วไล่ขนานมากับเส้นม้ามจนถึงขาหนีบ

 
• เส้นไต
เส้นนี้มีจุดเริ่มต้นอยู่ระหว่างเอ็นร้อยหวายกับกระดูกข้อเท้าด้านใน แล้วไล่มาตามน่องจนมาถึงข้อพับเข่าด้านใน ไล่มาตามใต้ต้นขาจนถึงขาหนีบ

• เส้นท้อง
เส้นนี้เริ่มตั้งแต่บริเวณกระดูกข้อเท้าส่วนหน้า ไล่ขนานขึ้นมากับขอบกระดูกหน้าแข้งจนมาถึงใต้หัวเข่า แล้วเริ่มต้นใหม่อีกครั้งบริเวณเหนือกระดูกสะบ้าไล่ไปจนถึงกระดูกข้อต่อสะโพก

 
• เส้นกระเพาะปัสสาวะ
เส้นนี้เริ่มต้นที่บริเวณระหว่างเอ็นร้อยหวายกับกระดูกข้อเท้าด้านนอก ไล่มาตามบริเวณกลางน่องด้านหลังจนถึงกลางต้นขาด้านหลัง

1. เทคนิควิธีการนวดเท้าและขาด้านใน
- ผู้รับการนวดนอนหงายกับพื้น ทิ้งน้ำหนักลงบนแผ่นหลัง เหยียดขาตรง แยกขาจากกันพอประมาณ

- ผู้นวดนั่งคุกเข่าตรงปลายเท้าของผู้รับการนวด หันหน้าไปทางศีรษะของผู้รับการนวด
- ใช้ฝ่ามือบีบนวดบริเวณฝ่าเท้าและข้อเท้าด้านใน โดยทิ้งน้ำหนักตัวไปทางด้านขวาพร้อมกับการบีบนวด หลังจากนั้นโยกตัวมาด้านซ้ายทิ้งน้ำหนักตัวไปทางด้านซ้ายพร้อมกับการบีบนวด ทำสลับไปมา
- ค่อยๆ บีบนวดไล่ไปจนถึงขาหนีบ จากนั้นบีบนวดกลับมาที่เดิม

- คลึงบริเวณหัวเข่าเบา ๆ
- ทำตามขั้นตอนนี้ซ้ำหลาย ๆ ครั้ง

2. เทคนิควิธีการนวดขาด้านใน
- ผู้รับการนวดนอนหงายตามสบาย ขาเหยียดตรง ทิ้งน้ำหนักตัวลงบนแผ่นหลัง
- ผู้นวดนั่งคุกเข่าตรงหว่างขา หันหน้าไปทางขาขวา 

- บีบนวดบริเวณใต้หัวเข่าและเหนือเข่าด้วยฝ่ามือทั้งสองข้าง
- นวดขึ้นนวดลงสลับกันหลาย ๆ รอบ จนกว่าจะจับครบทุกเส้น
- ทำตามขั้นตอนเดียวกัน กับขาข้างซ้าย

3. เทคนิควิธีการนวดขาด้านนอก
- ผู้รับการนวดนอนหงายในท่าผ่อนคลาย ขาเหยียดตรงตามสบาย ทิ้งน้ำหนักตัวลงบนแผ่นหลัง
- ผู้นวดนั่งข้างขวา หันหน้าเข้าหาผู้รับการนวด

- บีบนวดบริเวณหัวเข่าและใต้หัวเข่าด้วยมือทั้งสองข้าง
- นวดขึ้นนวดลงสลับกันหลาย ๆ รอบ จนกว่าจะนวดครบทุกเส้น
- ทำตามขั้นตอนเดียวกัน กับขาข้างซ้าย

4. เทคนิควิธีการนวดพับขา
ท่าที่ 1
- ผู้รับการนวดนอนหงายในท่าพับขาขวา
- ผู้นวดนั่งคุกเข่าตรงปลายเท้า หันหน้าเข้าหาผู้รับการนวด
- ผู้นวดยกเท้าขวาไปวางบนต้นขาขวาของผู้รับการนวด กดฝ่าเท้าลงไปตามความโค้งของต้นขา

- มือขวาจับที่สะโพก มือซ้ายจับที่เข่าขวา เพื่อพยุงและรองรับน้ำหนักตัว
- ทิ้งน้ำหนักลงที่ปลายนิ้วและส้นเท้า กดค้างไว้สักครู่และคลาย ไล่ขึ้นลงให้ทั่วทั้งต้นขาและน่องหลาย ๆ รอบ
- ทำตามขั้นตอนเดียวกัน กับขาข้างซ้าย

ท่าที่ 2
- ผู้รับการนวดนอนหงาย ผู้นวดนั่งคุกเข่าตรงปลายเท้า หันหน้าเข้าหาผู้รับการนวด พับขาขวา
- พับขาขวาของผู้รับการนวดขึ้นมาเป็นรูปสามเหลี่ยม จนเท้าแนบกับขาซ้าย
            
- พยุงสะโพกซ้ายด้วยมือขวา
- ใช้มือซ้ายนวดต้นขาและน่องไปมา โดยจะต้องจับให้ถูกเส้นอย่างสม่ำเสมอ
               
- ทำตามขั้นตอนเดียวกัน กับขาข้างซ้าย

ท่าที่ 3
- ผู้รับการนวดนอนหงายในท่าพับขาขวา

- ผู้นวดนั่งคุกเข่าตรงปลายเท้า หันหน้าเข้าหาผู้รับการนวด
(รูป 41)
- วางข้อมือบรรจบกันแล้วนวดไปที่ต้นขาขวา นวดขึ้นนวดลงให้ถูกเส้นอย่างสม่ำเสมอ
- ทำตามขั้นตอนเดียวกัน กับขาข้างซ้าย

ท่าที่ 4
- ผู้รับการนวดนอนหงายในท่าพับขาขวา
        
- ผู้นวดนั่งเหยียดขาหันหน้าไปทางศีรษะของผู้รับการนวด
           
- ใช้ฝ่าเท้าซ้ายดันต้นขาขวาด้านใน มือซ้ายจับปลายเท้าขวา มือขวาจับปลายเท้าซ้าย
- นวดต้นขาขวาด้วยฝ่าเท้า ในขณะที่มือทั้งสองข้างดึงขาไว้
- ทำตามขั้นตอนเดียวกัน กับขาข้างซ้าย

ท่าที่ 5
- ผู้รับการนวดนอนหงายในท่าพับขาขวา ผู้นวดนั่งเหยียดขาหันหน้าไปทางศีรษะของผู้รับการนวด

- ใช้เท้าซ้ายดันข้อพับของขาขวา เท้าขวาดันต้นขาขวาด้านใน
- มือซ้ายจับส้นเท้าขวาของผู้รับการนวดขึ้นมาวางบนเข่าขวาผู้นวด มือขวาจับข้อเท้าซ้าย
- ใช้เท้าขวานวดไปมาบริเวณต้นขาด้านในหลาย ๆ รอบ
- ทำตามขั้นตอนเดียวกัน กับขาข้างซ้าย

5. เทคนิควิธีการนวดยกขาและดันขา
- ผู้รับการนวดนอนหงายกับพื้น ปล่อยแขนข้างลำตัวตามสบาย
               
- ผู้นวดนั่งคุกเข่า หันหน้าไปทางศีรษะของผู้รับการนวด พร้อมกับยกขาขวาของผู้รับการนวดขึ้นพาดไหล่ซ้าย
- เข่าขวากดต้นขาซ้ายของผู้รับการนวดเอาไว้ มือขวาจับข้อเท้าขวา มือซ้ายจับเข่าขวา
            
- จากนั้นให้ดันขาออกไปจนตั้งตรง พร้อมกับยืดลำตัวขึ้นของผู้นวด
- ทำตามขั้นตอนเดียวกัน กับขาข้างซ้าย

6. เทคนิควิธีการนวดยกขาตรง
- ผู้รับการนวดนอนหงายในท่าผ่อนคลาย ขาเหยียดตรงตามสบาย ทิ้งน้ำหนักตัวลงบนแผ่นหลัง แขนวางข้างลำตัวตามสบาย
               
- ผู้นวดนั่งคุกเข่าข้างสะโพกด้านขวาของผู้รับการนวด มือขวาจับที่ต้นขา มือซ้ายจับที่ข้อเท้า
               
- จากนั้นยกขาขวาของผู้รับการนวดขึ้น พร้อมกับกดนวดต้นขาด้านในให้ทั่วด้วยน้ำหนักที่แรงพอสมควร
- ทำตามขั้นตอนเดียวกัน กับขาข้างซ้าย

7. เทคนิควิธีการนวดแกว่งขา
- ผู้รับการนวดนอนหงายกับพื้น แยกขาออกจากกันเล็กน้อย
              
- ผู้นวดนั่งคุกเข่าตรงหว่างขาของผู้รับการนวด หันหน้าไปทางศีรษะของผู้รับการนวด
- มือขวาพยุงต้นขาขวาของผู้รับการนวดเอาไว้ มือซ้ายจับที่ข้อเท้าขวา
            
- ยกขาของผู้รับการนวดขึ้น แล้วดันออกไปด้านข้างให้มากที่สุด ค้างไว้ 3-5 วินาที แล้วดึงกลับมา ทำซ้ำหลาย ๆ ครั้ง
- ทำตามขั้นตอนเดียวกัน กับขาข้างซ้าย

8. เทคนิควิธีการนวดพับขาดอกบัวครึ่งดอก
- ผู้รับการนวดนอนหงายกับพื้น พับขาขวาโดยให้ข้อเท้าพาดอยู่บนเข่าซ้ายของผู้รับการนวด
          
- ผู้นวดนั่งคุกเข่าตรงท่อนขาขวาที่พับอยู่ของผู้รับการนวด หันหน้าไปทางศีรษะ โดยใช้เข่าดันขาขวาของผู้รับการนวดเอาไว้
- จากนั้นใช้มือทั้งสองข้างจับต้นขาแต่ละข้างของผู้รับการนวด แล้วบีบนวดตลอดต้นขาให้ถูกเส้นอย่างสม่ำเสมอ
           
- ทำตามขั้นตอนเดียวกัน กับขาข้างซ้าย

9. เทคนิควิธีการนวดยกสะโพก
- ผู้รับการนวดนอนหงายกับพื้น ขาซ้ายเหยียดตึง ขาขวาตั้งขึ้นพาดขาซ้าย โดยให้เท้าขวาวางแนบเข่าซ้าย ทึ้งน้ำหนักตัวลงบนแผ่นหลัง
          
- ผู้นวดนั่งคุกเข่าตรงปลายเท้าของผู้รับการนวด แล้วยกขาขวาตั้งยันพื้นในลักษณะคร่อมขาซ้ายของผู้รับการนวด
- มือซ้ายจับที่สะโพกด้านขวาของผู้รับการนวด มือขวาจับที่เข่าขวา
          
- ค่อย ๆ ดันเข่าขวาไปทางซ้ายให้มากที่สุดเท่าที่จะทำได้ จากนั้นผ่อนแรงเล็กน้อยแล้วดันอีกประมาณ 5-6 ครั้ง
- ทำตามขั้นตอนเดียวกัน กับขาข้างซ้าย

10. เทคนิควิธีการนวดเท้าและขาด้านใน
- ผู้รับการนวดนอนหงายกับพื้น เหยียดขาแยกออกจากกันพอประมาณ

- ผู้นวดนั่งคุกเข่าตรงปลายเท้าของผู้รับการนวด หันหน้าไปทางศีรษะของผู้รับการนวด
- ใช้ฝ่ามือบีบนวดบริเวณฝ่าเท้าและข้อเท้าด้านใน เท้าขวาของผู้รับการนวด

- ค่อย ๆ นวดเลื่อนขึ้นไปจนถึงขาหนีบและบีบนวดกลับลงมาที่เดิม
- คลึงหัวเข่าเบา ๆ หากคลึงแรง ๆ จะเป็นอันตราย ทำซ้ำ 4-5 ครั้ง
- ทำตามขั้นตอนเดียวกัน กับขาข้างซ้าย

11. เทคนิควิธีการนวดยันสะโพกด้วยเท้า
- ผู้รับการนวดนอนหงายกับพื้น เหยียดขาแยกออกจากกันพอประมาณ ทิ้งน้ำหนักตัวลงบนแผ่นหลัง
             
- ผู้นวดนั่งเหยียดขาตรงข้างลำตัวด้านขวาของผู้รับการนวด หันหน้าไปทางศีรษะของผู้รับการนวด 
                 
- ใช้มือขวาจับส้นเท้าขวาของผู้รับการนวด ในขณะที่มือซ้ายจับที่ปลายเท้า ยกขาขวาขึ้นพอให้น่องขนานกับพื้น
             
- ยกเท้าซ้ายขึ้นมายันสะโพกด้านขวาของผู้รับการนวด
- ดึงขาขวาของผู้รับการนวดเข้าหาตัว จนรู้สึกว่าขาของผู้นวดเหยียดตึง ผ่อนแล้วทำซ้ำอีก 3-5 ครั้ง
- ทำตามขั้นตอนเดียวกัน กับสะโพกด้านซ้าย

12. เทคนิควิธีการนวดพับขาแนบสะโพก
          
- ผู้รับการนวดนอนหงาย เหยียดขาแยกออกจากกันพอประมาณ ขาขวาตั้งขึ้น ทิ้งน้ำหนักตัวลงบนแผ่นหลัง 
               
- ผู้นวดนั่งคุกเข่าข้างขาขวาของผู้รับการนวด มือขวาจับต้นขา มือซ้ายจับหัวเข่า แล้วพับขาให้ส้นเท้าแตะสะโพก ทำค้างไว้สักครู่ ทำซ้ำประมาณ 2-3 ครั้ง
               
- ทำตามขั้นตอนเดียวกัน กับขาข้างซ้าย

เรียบเรียงบทความ
"เทคนิควิธีการนวดแผนโบราณ (นวดแผนไทย-นวดไทย) นวดขา (1/2)"
โดยกองบรรณาธิการ
YesSpaThailand.com