การกดจุดนวดเท้า เป็นช่องทางหนึ่งของการบำบัดซ่อมแซม โดยการใช้มือและ
เทคนิคเฉพาะเพื่อประยุกต์ใช้การกดลงบนเท้า อันเป็นช่องทางที่ทำให้เกิด
ขบวนการบำบัดตนเอง เพื่อที่จะให้เกิดการไหลเวียนพลังไปยังส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย
ไม่มีเครื่องมือหรือสิ่งประดิษฐ์ใดที่เราต้องใช้มากมาย เราใช้เพียงมือเท่านั้น...

การกดจุดนวดเท้า (Reflexology) วิชากดจุดนวดเท้า เป็นวิธีการหนึ่งในการสร้างพลังบำบัด (Healing Process) ของร่างกาย เป็นทั้งเรื่องเก่าและเรื่องใหม่ ซึ่งจากตำราเก่าแก่ ภาพเขียน สิ่งประดิษฐ์ต่างๆ เรารู้ว่าในจีน ญี่ปุ่น อินเดีย รัสเซีย และอิยิปต์ ให้ความสนใจในเรื่องเท้ากับสุขภาพมาก่อน ปัจจุบันก็มีเทคนิคที่คล้ายคลึงกับหลายเทคนิคที่ได้รับการพัฒนาให้เป็นวิธีการทางวิทยาศาสตร์ที่เรียกว่า วิชากดจุดนวดเท้า สิ่งที่ผสมผสานกันระหว่างโบราณกับสมัยใหม่ คือหลักการสำคัญที่เกี่ยวกับความสัมพันธ์ของร่างกายและการสะท้อนกลับผ่านเท้าที่ตอบสนองไปยังอวัยวะสำคัญๆ ต่อมและส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย   ในต้นศตวรรษที่ 20 ดร.วิลเลี่ยม Fitzherwald ได้พัฒนาทฤษฎีตำแหน่งของร่างกายมนุษย์ที่สัมพันธ์กับการกดจุดเพื่อให้เกิดอาการชาไปยังจุดที่ต้องการให้เกิดการตอบสนอง ดร. Edwin Boewrs แห่งวิทยาลัย Fit Raerald ได้แสดงทฤษฎีนี้โดยเขาได้ใช้ เข็มปลายแหลมแทงไปที่ผิวและใบหน้าของอาสาสมัคร โดยอาสาสมัครไม่แสดงถึงความเจ็บปวด เมื่อ Dr.Bichin กดจุดที่มือของอาสาสมัครผู้นั้น ซึ่งเชื่อว่าจุดนี้มีการตอบสนองไปยังใบหน้าของอาสาสมัคร

บทความ สาระน่ารู้ นวัตกรรมใหม่ล่าสุดในแวดวง สปา นวดแผนไทย โยคะ เสริมความงาม สุขภาพ 10 อันดับ ที่มีผู้เข้าชมมากที่สุด • แก้ปัญหาหน้าท้องคล้อย แตกลาย ภายหลังคลอดบุตร • มหัศจรรย์น้ำมันมะพร้าว • อายุรเวทวิทยาลัย • 70 วิธีการใช้น้ำมันมะพร้าว เพื่อสุขภาพและความงาม • นวัตกรรมใหม่ของลูกประคบสมุนไพรไทย • นวดวัดโพธิ์ปั้นแบรนด์ "เชตวัน" สู่ศูนย์สุขภาพ ครบวงจรเต็มตัว • โรคภูมิแพ้ ไซนัส หอบหืด • รักษาโรคกษัย ภูมิปัญญาแพทย์แผนไทย • รูปร่างสวยด้วยนวดแผนไทยประยุกต์เพื่อสลายไขมัน • 10 อันดับ เดย์สปา ที่ดีที่สุดในโลก < ดูบทความทั้งหมด >

ในปี 1930 Bunice Inghaw ซึ่งเป็นนักกายภาพบำบัดได้ศึกษาทฤษฎีเกี่ยวกับ “Zone therapy” และพบว่าเท้าของคนเรามีจุดแห่งการตอบสนอง เธอก็ได้เขียนแผนภาพร่างกายตามตำแหน่งต่าง ๆ ของเท้าและค้นพบการกดจุดไปยังจุดต่าง ๆ ของเท้า ให้ผลในการรักษาลดความเจ็บปวดต่ออวัยวะอื่นๆได้ ดังนั้น วิชากดจุดนวดเท้าจึงกำเนิดขึ้น   วิชากดจุดนวดเท้าสมัยใหม่ เป็นทั้งวิทยาศาสตร์และศิลปะ ในทางวิทยาศาสตร์มีการศึกษาค้นคว้าที่ได้มาตรฐาน การปฏิบัติที่น่าเชื่อถือ ความรู้ด้านเทคนิคและทักษะส่วนในแง่ของศิลปะ วิชากดจุดนวดเท้ายังให้ความรัก ความเอาใจใส่ ความอดทนอีกด้วย   เรามาเรียนรู้ประโยชน์ของการกดจุดนวดเท้ากันก่อน การกดจุดนวดเท้าช่วยลดภาวะเครียดและทำให้เกิดผ่อนคลายอย่างล้ำลึก ทุกส่วนของร่างกาย มีการส่งสัญญาณประสาทโดยผ่านทางทางเดินของกระแสประสาทการกระตุ้นปลายประสาทรับความรู้สึกจะส่งข้อมูลข่าวสารไปยังไขสันหลังและสมอง สมองและไขสันหลังส่งคำสั่งไปยังอวัยวะและกล้ามเนื้อ ทางเดินกระแสประสาทเป็นทั้งทางผ่านของกระแสประสาทและเป็นตำแหน่งของเนื้อเยื่อจะถูกกระตุ้นได้จากหลายปัจจัย เมื่อทางเดินประสาทเสื่อมสภาพการทำงาน การทำงานของเส้นประสาทจะถูกหน่วงเหนี่ยว ข้อมูลข่าวสารของสัญญาณประสาทจะถูกปล่อยออกไปช้าลงและไม่แน่นอน หรือไม่มีการส่งสัญญาณประสาทเลยก็ได้ และกระบวนการทำงานของร่างกายก็ไม่อยู่ในระดับที่เหมาะสม นักกดจุดนวดเท้าสามารถกระตุ้น เส้นประสาทได้มากกว่า 7,000 เส้น เมื่อได้สัมผัสเท้า และช่วยให้เพิ่มการเปิดทางให้กับเส้นทางเดินประสาท การกดจุดนวดเท้าช่วยให้การไหลเวียนโลหิตดีขึ้น เรารู้ดีว่าการไหลเวียนเลือดในร่างกายมีความสำคัญอย่างไร? ไม่ว่าจะเป็นการนำพาออกซิเจนและสารอาหารไปสู่เซลล์ที่เป็นองค์ประกอบของเนื้อเยื่อในร่างกาย และกำจัดของเสียที่เกิดจากขบวนการเมตาบอลิซึมและสารพิษอื่นๆ การหดและการขยายตัวของหลอดเลือดที่มีความสำคัญต่อกระบวนการทำงานเหล่านี้ ความเครียดและแรงดันสูงในระบบไหลเวียนโลหิต และการจำกัดการไหลของเลือดจะทำให้การไหลเวียนช้า ดังนี้การลดภาวะความเครียดและความกดดัน โดยใช้การกดจุดนวดเท้าจะช่วยให้หลอดเลือดต่าง ๆ ของระบบไหลเวียนโลหิตนำเลือดไปได้ดีและง่ายขึ้น

............................................................................. โฆษณา-ลิงก์ผู้สนับสนุน .............................................................................

การกดจุดนวดเท้าช่วยล้างพิษและกำจัดของเสีย
ร่างกายของคนเรามีการสร้างกลไกในการกำจัดของเสียภายในตัวเอง โดยมีระบบน้ำเหลือง ระบบขับสารที่ร่างกายไม่ต้องการ และระบบกำจัดของเสียต่างๆ (ได้แก่ต่อมน้ำเหลือง ไต และลำไส้ใหญ่ และผิวหนัง ) ถ้าอวัยวะหรือระบบต่างๆ เหล่านี้หยุดทำงานหรือสูญเสียการทำงาน จะเกิดพิษและของเสียคั่งอยู่ในร่างกาย สุขภาพของร่างกายก็เหมือนกับบ้าน คุณต้องกำจัดขยะทุกวัน การผ่อนคลาย การกดจุดนวดเท้าจะทำให้ระบบการทำงานของร่างกายมีประสิทธิภาพ ตลอดจนช่วยในการกำจัดของเสียด้วย
 
การกดจุดนวดเท้าช่วยให้การทำงานของร่างกายทั้งหมดสมดุล
คำว่า "โฮมีโอสเตซีส" หมายถึง สภาวะสมดุลของร่างกาย สำหรับดิฉันแล้วมันจะหมายถึง สภาวะที่ต้องไปด้วยกันและมีจุดร่วมกัน ส่วนต่างๆ และบริเวณต่างๆ ของร่างกายนับพันมีหน้าที่การทำงานที่แตกต่างกันไปตามวัตถุประสงค์ สำหรับคนที่สุขภาพแข็งแรง การทำงานของส่วนต่างๆ ก็จะมีความกลมกลืนกัน ไปกันได้ด้วยดี ถ้าส่วนหนึ่งขาดไปส่วนอื่นก็จะเข้ามาช่วย เพื่อให้ร่างกายทำงานได้อย่างกลมกลืน จึงต้องมีการปรับสมดุลร่างกายเสมอๆ เหมือนกับเครื่องยนต์กลไกที่ได้มีการปรับก็จะทำให้เครื่องยนต์ทำงานได้ดีขึ้น
 
การกดจุดนวดเท้าทำให้เกิดความมีชีวิตชีวา
พลังงานในร่างกายของเรา บางครั้งก็มีการกระตุ้นและสร้างความแข็งแรงขึ้น แต่บางครั้งก็สงบนิ่งอยู่เฉยๆ ระดับของพลังงานในร่างกายเป็นสิ่งที่ละเอียดอ่อนในแต่ละบุคคล สิ่งหนึ่งที่มีความสำคัญเมื่อพูดถึงพลังงานก็คือการไหลเวียนของพลังงาน ซึ่งจะมีการหมุนเวียนอย่างต่อเนื่อง และไม่ต่อเนื่องก็ได้ ผ่านทางร่างกาย ทางด้านกายภาพ อารมณ์และระดับจิตใจและพลังงานเหล่านั้นก็เรียกได้ว่าเป็นพลังกาย พลังใจ
 
การกดจุดนวดเท้าดูแลป้องกันสุขภาพ
การดูแลสุขภาพเชิงป้องกันมีความสำคัญยิ่งจากภาวะอันตรายจากสิ่งแวดล้อมต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นความเครียด ความเหนื่อยล้า สารเคมีในอาหาร สิ่งปนเปื้อนในน้ำดื่ม รังสีและอากาศเสีย เพราะสิ่งเหล่านี้มีผลต่อระบบภูมิคุ้มกันร่างกายเรา เนื่องจากการทำงานของระบบนี้จะมีประสิทธิภาพได้อย่างเต็มที่เมื่อเราไม่อยู่ในสถานการณ์ที่ตึงเครียด การกดจุดนวดเท้าช่วยให้ภูมิคุ้มกันของร่างกายดีขึ้น
 
การกดจุดนวดเท้ากระตุ้นการสร้างสรรค์
การกดจุดนวดเท้า ทำให้จิตใจแจ่มใสและกระตุ้นแรงดึงดูดความสนใจ โดยการลดความตึงเครียดและช่วยให้เกิดความสงบนิ่งของจิตใจ ซึ่งถ้าเราได้ศึกษาไว้บ้างจะทำให้เราเกิดความคิดที่ดีในการทำงาน สามรถทำงานได้ยาวนานและสำเร็จลุล่วงไปด้วยดี การกดจุดนวดเท้า ทำให้คุณสามารถทำงานได้ด้วยพลังใจที่เต็มเปี่ยมด้วยการสร้างสรรค์
 
การกดจุดนวดเท้าทำให้ความสัมพันธ์ดีขึ้น
การกดจุดนวดเท้า ช่วยให้เกิดสัมพันธภาพที่แน่นแฟ้นขึ้นมาได้ โดยที่คุณสามารถสื่อไปยังคนอื่นๆ ได้ เมื่อคุณรู้สึกดีคนอื่นก็จะตอบสนองออกมาด้วยเช่นกัน เมื่อกลับไปยังที่ทำงาน ก็พบว่ามีความอดทนสามารถทำงานกับเพื่อนร่วมงานได้เป็นอย่างดีและสิ่งแวดล้อมในที่ทำงานก็เปลี่ยนไปทั้งหมด ต่างก็รู้สึกดีซึ่งกันและกัน
 
การกดจุดนวดเท้ามีผลที่ดีต่อผู้ปฏิบัติ
ผู้ปฏิบัติที่ทำการกดจุดนวดเท้าให้กับคนอื่นๆ จะช่วยให้เขาเหล่านั้นรู้สึกดีและมีสุขภาพที่ดีขึ้นด้วย เพราะผู้ปฏิบัติทำให้เกิดพลังในการซ่อมแซม สิ่งที่เป็นรางวัลสำหรับผู้ปฏิบัติก็คือ ผู้รับการกดจุดนวดเท้าสามารถผ่อนคลายได้ ดังนั้นนักกดจุดนวดเท้าจะรู้สึกพึงพอใจเป็นอย่างยิ่งเมื่อได้รับคำขอบคุณและความรู้สึกว่าเป็นบุญคุณจากลูกค้า
  
การกดจุดนวดเท้ามีกลไกการทำงานอย่างไร?
ตั้งแต่โบราณกาลมาแล้วที่ผู้รักษาได้หาวิธีการที่หลากหลายเพื่อทำไห้เกิดความแข็งแรงและสมดุลของพลัง ไม่ว่าจะเป็นฝังเข็ม การนวด และการกดจุดนวดเท้า ซึ่งวิธีเหล่านี้ช่วยให้เกิดการไหลของพลังงานไปตามร่างกาย นักกดจุดนวดเท้ากล่าวว่ามีตำแหน่งโซนของพลังอยู่ 10 ตำแหน่ง และเป็นจุดที่วิ่งจากศีรษะถึงนิ้วเท้า แต่ละข้างของร่างกายมีโซนของพลังละ 5 ตำแหน่ง สิ้นสุดที่ปลายเท้า และวิ่งจากแขนไปยังปลายนิ้วของมือ ไปยังแต่ละโซนที่กล่าวถึง และผ่านตลอดทั้งร่างกาย โซนเหล่านั้นจึงมีตำแหน่งที่อยู่ด้านหน้าของร่างกายผ่านไปด้านหลังของร่างกาย โดยอวัยวะทั้งหมดของร่างกายก็อยู่ในโซนเหล่านี้
 
แต่ละโซนเป็นช่องทางผ่านของลมปราณที่เรียกว่า “ชี่” ซึ่งจะสามารถกระตุ้นโดยการกดด้วยนิ้ว เช่นถ้าเราต้องการจะกระตุ้นผ่านไปที่ไต จะกดลงจุดบนฝ่าเท้าที่สามารถผ่านไปยังไต เพื่อเพิ่มลมปราณไปยังไตช่วยแก้ไขการทำงานของอวัยวะให้ดีขึ้น
 
กลไกที่ควบคุมโซนของพลังทั้ง 10 ในร่างกายยังเป็นเรื่องที่อธิบายไม่ได้ทางวิทยาศาสตร์ แต่อย่างไรก็ตาม การมีสุขภาพดียังขึ้นกับสมดุลและการทำงานทั้งหมดของระบบในร่างกาย ที่เราเรียกว่า “โฮมีโอสะเตชีส” ภาวะความเครียดมากๆ นั้นทำให้สมดุลเสียไป ในความเป็นจริง ปฏิกิริยาจากความเครียดเป็นการตอบสนองที่ต่อสู้เพื่อป้องกันตนเอง ซึ่งเกิดการตอบสนองทันทีทั่วร่างกายและอารมณ์ด้วย
 
อย่างไรก็ตามเราไม่รู้เกี่ยวกับต่อมหมวกไต ดังนั้นเมื่อหัวใจเต้นเร็วขึ้น หรือระบบย่อยอาหารทำงานแย่ลง ห่วงโซ่ของปฏิกิริยาทางกายจึงเกิดขึ้นส่งผลภัยพิบัติตามมา ดังนั้นเมื่อเกิดภาวะเครียดขึ้นก็อาจทำให้ระบบต่างๆเสียสมดุลได้ วิชากดจุดนวดเท้า ทำให้เกิดการผ่อนคลาย ส่งผลให้ระบบประสาทสงบนิ่งและการทำงานเป็นปกติ การไหลเวียนเป็นไปอย่างเหมาะสม เลือดไหลเวียนมากขึ้น ออกซิเจนไปเลี้ยงเซลล์มากขึ้น ปฏิกิริยาการต่อสู้จะลดลง ร่างกายจะเกิดสมดุลและเกิดการซ่อมแซม
 
เหมือนกับการฝังเข็มหรือการนวด ทางเดินของพลังจะถูกเปิด และการทำงานของระบบประสาทและการไหลเวียนจะเกิดขึ้นได้ดี มีความกลมกลืน หรือในแพทย์ตะวันออก ที่เรียกว่า“จักระ” ก็มีศูนย์พลังทั้ง 7 ที่สามารถเพิ่มการไหลของพลังลมปราณ และจะพบว่าร่างกายจะเข้าสู่สมดุลได้ เมื่อเกิดพลังลมปราณ

 
ทำไมต้องเป็นเท้า?
เมื่อคุณดูในรูปภาพ ภาพเท้าสามารถแสดงภาพโดยรวมของร่างกายได้ อวัยวะ ต่อม และทุก ๆ ส่วนของร่างกายถูกวางตำแหน่งลงบนเท้า หรือแม้ในลักษณะความโค้งของกระดูกสันหลัง ก็มีความสัมพันธ์กับรูปทรงของผ่าเท้า (เปรียบเทียบช่วงคอและเอว) ในความเป็นจริงแล้วคุณยังสามารถบอกระดับของเอวคุณ โดยตรวจสอบจากเส้นเอวบนฝ่าเท้าได้
 
ส่วนอื่นๆ ของร่างกายก็มีการสอดคล้องกับฝ่าเท้าเช่นเดียวกัน ไม่ว่าจะเป็นมือ หู หรือม่านตา เป็นจุดสะท้อนกลับที่สำคัญของร่างกาย ที่สามารถกระตุ้นไปลงฝ่าเท้าโดยการใช้มือ ความเป็นจริง เท้าเป็นอวัยวะที่ไวต่อความรู้สึก แต่เรามักให้ความสำคัญกับมือเสียมากกว่า ในการใช้ประโยชน์ด้านการรับความรู้สึกหรือทำอย่างอื่น แต่ฝ่าเท้านี้เองกลับมีความสามารถในการรับความรู้สึกมากกว่า เพราะเท้ามีปลายประสาทรับความรู้สึกอยู่มาก
 
ฝ่าเท้ามีรูปทรงและขนาดที่เหมาะกับมือมนุษย์ การรักษาโดยวิธีการกดจุดนวดเท้า นักกดจุดนวดเท้าจะใช้เวลาส่วนใหญ่จับและสัมผัสเท้า การปฏิบัติแบบนี้ไม่เหมือนกับการนวดตัวที่ผู้ปฏิบัติกระทำต่อส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย จากบริเวณหนึ่งไปยังบริเวณอื่นอาจจะกลับไปยังจุดเริ่มต้นหรือไม่ก็ได้
 
นักกดจุดนวดเท้า จะสามารถรับความรู้สึกผ่านมือผู้รักษาโดยที่มือของนักกดจุดนวดเท้าสัมผัสตัวอย่างต่อเนื่อง ฝ่าเท้านั้นเรียกได้ว่าเป็นฐานของเรา ทำให้เรารู้สึกมั่นคงและปลอดภัย เมื่อเราสูญเสียเท้าไปเราจะสูญเสียสมดุล เพราะการรับความรู้สึกในการทรงตัวเสียไปด้วย

เท้ามีความสำคัญอย่างยิ่งด้วยเหตุผลทางทางกายวิภาคศาสตร์ เนื่องจากเท้าอยู่ห่างไกลจากหัวใจที่สุด ซึ่งเป็นตำแหน่งที่การไหลเวียนโลหิตไม่ดีนัก และก็พบว่าในผู้ที่การไหลเวียนโลหิตไม่ดีนั้นจะมีจุดกดเจ็บ ดังนี้จึงเป็นการดีหากมีการกระตุ้นและเพิ่มการไหลของเลือดไปยังแขนขา แรงโน้มถ่วงของโลกจะทำให้สารพิษต่างๆไหลลงมาอยู่ข้างล่าง สารอนินทรีย์ที่ขับทิ้ง ได้แก่ กรดยูริก ผลึก และแคลเซียม จึงตกไปอยู่ที่เท้า นักกดจุดนวดเท้าที่มีประสบการณ์สามารถช่วยให้ผลึกเหล่านี้สลายไปได้ด้วยเทคนิคของวิชากดจุดนวดเท้า และทำให้การไหลเวียนโลหิตดีขึ้นด้วย
 
ดังนั้น เท้ามีความสำคัญมากที่ต้องเอาใจใส่ดูแลเป็นพิเศษ การสวมรองเท้าที่ไม่พอดี ท่าทางการเดินที่ไม่ดี ทำให้กล้ามเนื้อและข้อต่อผิดรูปไปได้ ในความเป็นจริงแล้วก็มีหลายคนที่เคยมีอาการเจ็บปวดของเท้าแต่ก็มีการปรับตัวทางระบบประสาทได้ดี ดังนั้นถ้าเราไม่มีการปรับตัวอาการปวดก็จะคงอยู่ ไม่ว่าจะเป็นอาการปวดบริเวณใดของร่างกาย โดยเฉพาะที่คอ และไหล่ และยิ่งจะเพิ่มอาการมากขึ้นได้
 
คุณจะรู้สึกดีเพียงไร? เมื่อคุณถอดรองเท้า ถุงเท้า และบิดนิ้วเท้าเพื่อให้สัมผัสกับอากาศ ซึ่งการกดจุดนวดเท้าไม่ใช่การนวด และไม่ใช่การแพทย์ของตะวันตก ไม่ได้หมายถึงการรักษาทางการแพทย์ สิ่งแรกที่ควรเข้าใจคือ การกดจุดนวดเท้าจะไม่ใช่ผู้ให้การวินิจฉัยโรค หรือให้การรักษาทางการแพทย์
 
การกดจุดนวดเท้าเป็นอะไรกันแน่?
มีความเข้าใจผิดกันมากเกี่ยวกับการกดจุดนวดเท้านี้ เนื่องจากมันไม่ได้เป็นวิธีการบำบัดของการแพทย์ตะวันตก จริงๆ แล้ววิชานี้ไม่ใช่การรักษาทางการแพทย์ นักกดจุดนวดเท้าจะไม่มีการวินิจฉัยโรค และจะไม่มีการให้การรักษาโรคที่เป็นยาใดๆ แต่แพทย์ที่ได้ใบประกอบโรคศิลป์ก็ยังให้การยอมรับวิธีการนี้ในระดับหนึ่ง นักกดจุดนวดเท้าไม่สามารถรักษาโรคที่จำเพาะได้ เราได้ใช้เวลาเพื่อกดจุดลงบนบริเวณที่มีการสะท้อนกลับของเท้าเพื่อให้เกิดการตอบสนองไปยังส่วนของร่างกายที่เป็นปัญหา แต่สิ่งที่เราทำนั้นไม่สามารถจัดว่าเป็นการรักษา
 
จากคำอธิบายข้างต้นนั้น เมื่อกล่าวถึงการกดจุดนวดเท้า ทำให้เกิดการไหลของพลังงานทำให้ร่างกายมีชีวิตชีวา มันจึงเกิดกลไกการซ่อมแซมภายในตามธรรมชาติของร่างกาย แต่ในบางครั้งที่ความเจ็บปวดลดลง อาจไม่ใช่เพราะนักกดจุดนวดเท้าให้การรักษา อาจเป็นเพียงการรักษาด้วยร่างกายตัวเองก็ได้
 
การกดจุดนวดเท้าเป็นช่องทางหนึ่งของการบำบัดซ่อมแซม โดยการใช้มือและเทคนิคเฉพาะเพื่อประยุกต์ใช้การกดลงบนเท้า อันเป็นช่องทางที่ทำให้เกิดขบวนการบำบัดตนเอง เพื่อที่จะให้เกิดการไหลเวียนพลังไปยังส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย ไม่มีเครื่องมือหรือสิ่งประดิษฐ์ใดที่เราต้องใช้มากมาย เราใช้เพียงมือเท่านั้น
 
บทความสาระน่ารู้
การบำบัดผู้ป่วยโรคมะเร็งด้วย การกดจุดนวดเท้า (Reflexology)
ที่มาบทความ
อาจารย์มานพ ประภาษานนท์ โรงพยาบาลสรรพสิทธิประสงค์
ผศ.ดร.ลดาวัลย์ อุ่นประเสริฐพงศ์ โรงพยาบาลรามาธิบดี

Custom Search